The Keşan

Tarihçi Yazar Dr. Fatma Çalik Orhun, Cumhuriyet’in kuruluşunun 100. yılına özel yeni bir çalışmasını The Keşan okurlarıyla paylaştı. Dr. Orhun, Keşan’ın Tarihinden Notlar’ın 2. bölümünde bu kez Keşan’ın eğitim tarihi ile ilgili araştırmasını yayınladı.

Eğitim tarihi çalışmaları, toplumların birikimlerinin oluşumundaki etkenlerin araştırılmasında önemli noktalardan biridir. Eskiden gayri iradi olarak yapılan eğitim faaliyetleri yakın dönemlerde iradi bir eylem olarak karşımıza çıkmaktadır. Keşan tarihinin sayfalarını karıştırırken eğitim tarihiyle ilgili karşımıza çıkan belgelerden küçük bir derleme hazırlandı.

KEŞAN’DA 1906 YILINDA PADİŞAHIN İSMİNİN VERİLDİĞİ OKUL KURULDU

Keşan’da eğitim ve öğretim tarihine baktığımızda en eski bilgi olarak karşımıza 1800’lü yılların sonları çıkmaktadır. Sıbyan mekteplerinden modern eğitime geçiş olarak isimlendireceğimiz bu dönemde, 1882-1883 yıllarında, kaza statüsünde bulunan Keşan’da İbtidâî mektep (günümüzdeki karşılığı ilkokuldur) olarak geçen 5 erkek ve 5 kız okulu ve toplam öğrenci sayısı 160 olan okul bulunmaktadır. Rüştiye mektebinde ise (günümüzdeki karşılığı ortaokuldur ve yeri de şuanda Sevgi Anaokulu olarak faaliyette bulunan binadır) 43 öğrenci bulunmakla birlikte, okulda muallim-i evvel (ilk öğretmen) Fehmi Efendi, Muallim-i Sani İsmail Efendi, Rika muallimi Lütfi Efendi ve Beyyab (görevli) ise Ömer Efendi olarak kayıtlara geçmiştir. 1906 yılında ise Keşan halkının yardımıyla bir Rüştiye mektebi daha kurulmuş ve dönemin padişahının adı verilmiştir: Bedreka-i Feyz-i Hamidi.

Matbaa-i Âmire tarafından hazırlanan Osmanlı dönemindeki okulları gösteren haritaya göre de, 1908’dan sonra Türkmen, Karahisar, Mecidiye ve Boztepe’de İbtidâî mektepleri açılmış ve Keşan merkezde ise 3 derslikli bir Rüştiye ve bir numune mektebi açıldığı gösterilmektedir. Bu noktada İkinci Meşrutiyet’in ilanından sonra eğitimin yaygınlaştırılması ve verilen önemi de göstermektedir.

DERSAADET’TE KEŞANLI BİR ÖĞRETMEN: MEHMED FEVZİ EFENDİ

Osmanlı arşivlerini karıştırırken karşımıza Keşanlı Mehmed Feviz Efendi çıkıyor. Kendisi dersiâm yani özel bir sınava tabii tutulup medreselerde ders verme yetkisi elde etmiş, kendisinin emeklilik belgesi diye isimlendirebileceğimiz belgesine rastlıyoruz ve ne yazık ki daha fazla bilgi bulamıyoruz.

Cumhuriyet dönemine gelindiğinde ise Keşan’da okul ihtiyacı uzun yıllar bir sorun olarak karşımıza çıkıyor. Civardan da Keşan’a gelen öğrencilerin olması nedeniyle yatılı okul yetmiyor. Dönemin gazetelerinde sık sık Keşan’daki okul ihtiyacıyla ilgili yazılara rast geliyoruz.

Cumhuriyet’in kuruluşunda nüfusun büyük bir bölümü köy, mezra, kom, yayla gibi yerleşim birimlerinde yaşamlarını sürdürmesinden dolayı eğitimin sürdürülmesi yatılı okullar aracılığı ile sürdürülmüştür. 1939’da Keşan’da güzel bir yatılı okul vardır ve bir ortaokul açılması daha istenmiştir. Keşan, civardaki öğrencilerin de eğitim aldığı merkez bir konumda olmuştur. Dönemin basınında yer alan haberlere göre tüccarların bağışlarıyla yeni ortaokul hazırlığını başlatmışlardır.

1949 Eylül’ünde Keşan Ortaokulu açılmıştır. Açıldığında Kız Sanat ortaokuluyla aynı binayı paylaşmış, ilk müdürlüğünü Salahattin Karamürsel yapmıştır. Okulun ilk öğretmeni Faruk Dündar’dır. Faruk Dündar kısa süre sonra yedek subaylık görevini ifa etmek üzere ayrılmıştır. Yerine Uzunköprü Ortaokulu’ndan İlhan Özalp gelmiştir. İlhan Özalp’in Keşan’a katkısı salt öğretmenlikle kalmamış ayrıca kendisi Keşan’ın tarihini ilk araştıran, araştırdıklarını önce dönemin gazetelerinde yazı dizisi olarak yayımlayan, sonra da bu yazılarını kitaplaştırarak bizlere miras bırakan önemli bir entelektüeldir. İlhan Özalp’i Keşanlılar unutmamalıdır. Keşan Ortaokulu açıldıktan kısa süre çalışmaları hızlanmış, kadrosu genişlemiştir. Hatta okulda yabancı dil öğrenimi bir süre Jhon Villet tarafından verildiği görülmektedir. 1965-1966 yıllarındaki mezuniyet durumuna bakıldığında mezunlardan 3 öğrencinin Robert Koleji’ni, 2 öğrencinin Askeri Deniz Lisesi’ni ve 1 öğrencinin de Kuleli Askeri Lisesi’ni kazandığını görüyoruz. Yüksek öğretim oranın ve başarısının geçmişte de günümüzde de Keşan’da yüksek olduğunu görmekteyiz.

Nüfus ve okuma oranı arttıkça Keşan’da okul ihtiyacı da sürekli bir şekilde artmıştır. 13 Nisan 1970 tarihli gazetelerde ise Keşan’a üçüncü ortaokulun yapılmasının beş yıllık plana dahil edildiği müjdesi yer almaktadır. Aynı yıl, 1959 tarihinde açıklan Kız Sanat okulu, 1970 Eylül’ünde Keşan Kız Sanat Enstitüsü adıyla açılmıştır. Kız Sanat Enstitüsü’nün açılmasıyla Keşanlı kadınların yalnız eğitim hayatında değil sosyal hayatlarında da değişimi yaşanmaya başlamıştır.

Yazımızı son olarak da Keşan’ın sportif faaliyetlerde başarıya doymayan okulu Keşan Endüstri Meslek Lisesi’yle bitiriyoruz. Okulun, mesleki ve teknik alandaki eğitiminin yanı sıra öğrencilerine kültür ve spor konularında da oldukça başarılı olduğu görülmektedir.1975-76 yıllarında öğrenciler birçok alanda il genelinde birincilikler elde etmiştir. Eğlenceli okul yıllığında öğrencilerin anılarının ışığında Keşan eğitim tarihinin öne çıkan başlıklarıyla yazıyı bitirmekteyiz.